Bron artikel: Boemenkrant.nl – Door Walter Landesbergen
De sierteelt ziet zichzelf graag als brenger van geluk en gezondheid. Tot op heden is dat altijd in overdrachtelijke zin bedoeld. Als het aan Dutch Extract Library ligt, mag dat in de toekomst letterlijk worden, want uit planten kunnen nog heel wat waardevolle stoffen worden gewonnen.
In de zomer van 2020 verdedigde Nadeem Akram aan de Universiteit van Leiden zijn proefschrift ‘Factors affecting galanthamine production in Narcissus’. Een onderzoek naar de wijze waarop narcissen het natuurlijke medicijn galantamine produceren, wat symptomen van Alzheimer bestrijdt.
Het is één voorbeeld van de wonderen die planten voor ons verborgen houden. Een ander voorbeeld is baccatine. Een stof die wordt gewonnen uit taxus(snoeisel) en als grondstof dient voor een medicijn tegen kanker.
Dat planten naast vaas, pot en border nog andere toepassingen hebben, is geen wetenschap van de laatste jaren. De kennis gaat terug tot de oudheid. Maar door voortschrijding van de techniek zijn we nu pas beland in een tijdperk waarin in we de volledige rijkdom van het plantenrijk gaan blootleggen.
Dutch Extract Library
Een biobased maatschappij is niet langer utopie, eerder noodzaak. Dutch Extract Library, gevestigd in het Bio Science Park Leiden, is dan ook een kind van haar tijd te noemen. Hier wil men het gebruik van plantenstoffen stimuleren en reststromen nieuwe waarden geven.
Projectleider Joyce Blommaart: “Onze bibliotheek verbindt wetenschap, tuinbouw en het bedrijfsleven. Om zo tot innovatieve duurzame producten, samenwerkingen en verdienmodellen te komen. Wij hebben 2.240 unieke plantenextracten, afkomstig van gewassen uit Nederland, toegankelijk gemaakt voor screening door publieke en private partijen. Is er een match, dan wordt de gebruiker gekoppeld aan de betreffende teler. Er bestaat niet iets zoals dit, terwijl er zoveel potentie in het plantmateriaal zit.”
Doorstart
Dutch Extract Library heeft een geschiedenis die teruggaat tot 2015. Toen startte het Kenniscentrum Plantenstoffen de Extractenbibliotheek. In samenwerking met Nederlandse telers wordt plantenmaterialen verzameld en gebundeld tot een extractenbibliotheek.
Streven is om een Biobased Economy te realiseren waarbij plantenstoffen worden aangewend voor nieuwe markten, zoals cosmetica, gezondheid & welbevinden, groene gewasbescherming en geur & smaakstoffen.
De provincie Zuid-Holland stelt een subsidie ter beschikking om zo bij te dragen aan een innovatieve, veerkrachtige, concurrerende, toekomstbestendige economie in Zuid-Holland.
Het initiatief strandt in een faillissement dat in 2018 wordt uitgesproken. De provincie Zuid-Holland neemt de collectie extracten over en een doorstart volgt. Sinds 2021 is de collectie weer publiekelijke toegankelijk voor screening en onderzoek naar plantenstoffen. Onder de nieuwe naam de Dutch Extract Library.
Ten opzichte van 2015 zijn er twee wezenlijke verschillen. Nu geschiedt de financiering met publiek geld en, niet onbelangrijk, het intellectueel eigendom ligt volledig bij de gebruikers.
Plantenstoffen
Blommaart: “Planten zijn rijk aan bioactieve moleculen om te groeien en te bloeien, maar ook ter bescherming van ziektes of vijanden. Kleine moleculen die ook van grote waarde kunnen zijn bij vraagstukken in diverse sectoren, zoals de farmacie of de health- en beauty industrie. Veel dagelijkse ontwikkelingen hebben namelijk een natuurlijke oorsprong of zijn geïnspireerd op planten. De succesvolle toepassing van een deel van deze moleculen is bewezen, maar vele zijn nog te ontdekken. Daarnaast is het vaak niet één molecuul die een reactie teweeg brengt maar een interactie of verbinding van meerdere kleine moleculen. Een complex proces, wat veel ruimte biedt voor nieuwe aanknopingspunten en ontdekkingen.”
Sierteelt
Blommaart kan helaas niets vertellen over de partners die gebruik maken van de bibliotheek. Hetzelfde geldt voor de kwekers. Gevoelige informatie en mogelijk baanbrekende ontdekkingen zijn onlosmakelijk verbonden. Feit is, dat de sierteelt zeker belangstelling heeft. Blommaart: “Wij hebben bijvoorbeeld het materiaal van een aantal lelies in onze bibliotheek, maar ook diverse andere bloemen.”
Blommaart: “Gebruikers van de bibliotheek kunnen voor €5.000 alle extracten krijgen. Daarnaast hebben we nog twee screenings-opties: de gerichte, waar men 1-10 extracten kan opvragen voor €1.000 per extract; en de uitgebreide toetsing waar men een grote hoeveelheid (tot 50 mL) kan opvragen van 1 a 2 extracten voor €1.700 per 10 mL.”
Ethisch
Tot op heden is er geen sprake van gebruikers die ethisch bezwaarlijk kunnen zijn. Maar met dit fenomeen zal de bibliotheek zeker te maken krijgen. Dat is nog geen gemakkelijke zaak, zo blijkt uit het CocaCola-voorbeeld.
De oorspronkelijke coca-coladrank werd gemaakt met een extract van de gedroogde zaden van colanoten en cocabladeren. Het kauwen van colanoten stimuleert het centrale zenuwstelsel en het hart en veroorzaakt ook euforie en een gevoel van welbehagen.
Blommaart: “Cola kwam dus als medicijn op de markt, niet als frisdrank. Bij het ontstaan was het ook nog helemaal niet vol met suikers, et cetera.”
Nederlandse bodem
De bibliotheek bevat alleen maar plantmaterialen van Nederlandse bodem. Op dit moment is Dutch Extract Library niet op zoek naar meer materiaal voor in de bibliotheek.
Provincie Zuid-Holland is de eigenaar van de bibliotheek. De dagelijkse leiding is in handen van het Instituut voor Biologie van de Universiteit Leiden. Collectie: 2.240 plantenonderdelen, zoals bollen, steeltjes en bloemen. Afkomstig van 1.299 plantensoorten, behorend tot 196 verschillende plantenfamilies. Dutch Extract Library heeft de exclusieve rechten.
